Идила

          Сон на секое дете е да има баба на село. Штом ќе дојде распустот најпопуларно е да се каже: Ќе одам на село.  Јас немам баба која живее во село. Неодамна едната баба ми почина, а другата живее во градот. Имам подалечни баби и роднини кои живеат на село кои почесто ги посетував кога бев мал.
А сега кога веќе имам 22 години, детето се уште е живо и постои во мене, па тоа дете имаше можност пак да оди на село кај една баба.

Јас си ја сакам мојата баба Лилјана, имам една поетска баба која се вика Мирјанка, ама оваа баба кај која отидов на гости е баш онаква баба како од приказните. Значи, оваа баба прави ајвар, меси пити, плети шалови и гети, раскажува и пишува песни и приказни, везе, црта и живее на село.

Таа баба се вика Наде. Еее...тоа е вашата позната и ценета професорка и писателка, Нада Зафировска Матиќ. Пензионерскиде денови сама ги врви во селото Кадино во близина на Скопје.

Патував долго со автобусот, да стигнам до Кадино после долго договарање со Наде, дека треба да ја поесетам и да уживам во селската идила.

Нашата средба во средината на јануари годинава, всушност беше продолжување на новогодишните и божиќните празници.

Слегов од автобусот, а баба Наде ме пречека со широка отворени раце што чекаат да добијат и да дадат прегратка.

Куќата на еден спрат, се наоѓа во близина на автобуската постојка, па по неколку чекори од постојката веднаш се најдовме во домот на баба Наде.

Еее...таква топлина на домот создава човек кој пред се мора да носи топлина во себе. Веднаш на влезот пред вратата ве пречекуваат неколку мачки кои се моткаат околу нозете на баба Нада и една кокошка, која насетила каде има вкусна храна па од некој друг селски двор, се преселила овде.

Во ходникот  низ кој се поминува за да се стигне до дневната соба, стојат наредени холандезите со свежо набрани јапонски јаболка, а во дневата соба....Во дневната соба плапотат дрвјата во каминот...

Зрачи топлината на домот. Масата во собата преполна со јадења и убаво сервирана. Од каде да почнам да набројувам? Пита со тиква, пита со месо, пита со праз, пита со јаболка...Месо во сос, домашно селско месо, па сренце, па кашкавал...па салата, па варен зеленчук и секако винце...

За почеток си наздравивме со свежо подготвен сок од овошје и ленено семе, па како клопче си се разврза нашиот муабет, кој никогаш не завршува и секогаш иако ние не памтиме, разговорот сам си памти каде застанал...па сам си потекува и си продолжува...тече, тече и пак останува недотечен и недоречен...

Бабо Наде Велам, јас не дојдов за да јадам олку, туку да те видам и да помуабетиме.

Ако, ако-вели, јас сакам да подготвам. Со мемрак готвев и месев. Твоето доаѓање ми е празник...

Па течат муабетите, со добра храна и со пијалак...Муабетиме за издаваштвото, за  книжевноста, за поетите и писателите, за литературата за деца...Оваа моја баба која готви, која плете, која храни мачки...е авторка уште од многу одамна. Уште како девојка соработувала со Детска радост, како соработник и автор на текстови...Токму таа Нада Матиќ,  е рецензентка  и ко-авторка  на  учебници по македонски јазик, авторка  на неколкку книги за деца, има напишано безброј песни за деца, пишува прекрасни и магични сказни, а пишува и поезија за возрасни и хаику сочиненија...Таа-заљубеничката во Отон Жупанчич, посветеничката на теоријата на книжевноста, верна читателка на творештвото на поетот Михаи Ренџов, и нунка на едно од најубавите и култни дела во македонската литература, романот на Видое Подгорец  „Белото циганче“. Замислете да ја немавме баба Наде, романот на Подгорец, ќе се викаше „Черга“.

Па нели е прекрасно да се биде нејзин  внук, макар и позајмен како што таа ме нарекува?

Мачките ми се постојано друштво-вели госпоѓа Нада Зафировска Матиќ, тие прават да не се чувствувам осамено...Сакам да ми дојде соседка а и јас да отидам. Гледам телевизија, читам и мнооогу пишувам...Ги прелистувам старите нотеси тешки од премногу писанија, и се чудам дали ќе успеам да објавам барем дел од нив. Ако не јас, можеби некој по мене, кога не ќе бидам жива...

И велам-да си здрава и жива и бабо Наде, да си вака витална и да теи трае творечката енергија и додека си жива да објавиш барем уште неколку книги.

Додека баба Наде ги изговара зборовите љубов, среќа и добрина, оревовото дрво пукнува во каминот и се раѓаат искри...

Си го привршуваме муабетот, си наздравуваме со црвено вино за новата година и новите книги што треба да ни се објават во 2018, и си посакуваме пак да ни се случи една ваква пријатна седенка со разговор помеѓу бабата и внукот.

Топлината на оваа моја баба ќе го најдете и во нејзините песни, раскази и сказни. Како во оние веќе објавените, така и во новите кои наскоро треба да бидат отпечатени...

По долго патување со автобусот број 63, еве ме пак во Скопје, полн со свежина и радост од поминати од ден кај баба на село.

                                                                                                                        Филип Димкоски

СИЛИНАТА НА ЗБОРОТ И НЕГОВАТА МОЌ ДА СЕ ВРЕЖЕ ВО ТРАЈНАТА МЕМОРИЈА И ДА ОСТАВИ ДЛАБОКА ТРАГА ВО СРЦЕТО У УМОТ НА МАЛИОТ ЧИТАТЕЛ

          Другар ми Кристијан, дојде кај мене на гости...Пиеме чај на застаклената тераса а надвор врене снег.  Седевме долго и муабетивме...

Дојде време да си оди. Облеков зимски чевли и решив да го испратам до автобуската постојка.  Кристијан ми вели: Осеќаш ли како крцка снегот под ѓонот од чевлите?

Да, му велам.

Е, ова крцкање секогаш ме потсетува на наставничката Сузана по македонски јазик од основно училиште.

Ааа...знам зошто-велам. Имавме еден текст со наслов Февруари во степата...Уф, не можам да се сетам кој беше авторот.  Некој на М. Можеби...Михо Атанасовски... Мммм...не знам. Ќе го барам текстот.

Го испратив Кристијан. Се вратив дома и почнав да пребарувам по интернет. Текстот не го најдов.

Се сетив да и се јавам на наставничката Сузана и да ја прашам.

Димкоски-ми вели. Се сеќавам на тој текст. Него го има во читанките за шесто одделение од кои учеа мал број на генерации. Вашата генерација можеби беше последна... Ќе го барам и штом  го најдам ќе ти направам копија па ќе ти се јавам да си ја земеш.

Поминаа неколку денови. Отидов во Прилеп, отидов во моето училиште и наставничката Сузана ми го даде текстот Февруари во степата. Авторот е Михаил Шолохов. Откако го зедов в рака листот на кој се наоѓаше текстот и раскажав зошто го барам.

Знаете ли колку се израдува?

Знаете ли што значи да сфатиш дека твоето предавање и твоето пренесување на наставниот материјал го памтат учениците кои итиот го учеле пред десетина години. Беше радосна, среќна и горда. Ја разбирам. Се израдував што беше така.  Откако се разделивме со наставничката Сузана, одејќи кон дома почнав да го читам текстот:

„Февруари е...

           Мразевите ја стегаат и стегаат земјата. Врз белата заснежана недоглед, се раѓа сонцето. Онаму каде што ветрот го излижал снегот, земјата ноќе во тресет пука. Нерамнините во степата изгледаат како презреани лубеници, избраздени со пукнатини во земја. Зад селото, покрај есенските угари, заслепувачки блескотат навевите од снег. Тополите над реката небаре се исковани од сребро. Наутро од оџаците како висока шума, се креваат првите портокалови стебла од чад.

           Во студените штали цела ноќ мукаат кравите. Пред зори нема да најдеш ниедно стебленце слама во јаслите. Јагнињата и јарињата кои оваа зима се ојагнија и се ојарија, повеќе не ги ги остават во трлата. Ноќе сонливите селанки, ги земаат од мајките, ги мотаат во скуталињата и ги носат во загушливо топлите куќи.

               Под ледената кора снегот е како крупна, кршлива, зрнеста сол. Полноќта е толку тивка, небото  е толку  мудро прошарано со трепетливи ѕвездички, па на  човека  лесно може да му се пристори дека се живо исчезнало од овој свет.

На завеаната степа чекори волк. На снегот не остануваат длапки на цели шепи, туку онаму каде што каџите кронат замрзнати парчиња од снежната кора, останува искричава гребаница-бисерен траг.

И ноќе, кога тивко ќе за ржи кобилата, под чиј стомак спие штотуку роденото ждребе, нежната мајчинска љубов ја преплавува целата степа.

Февруари е...

Модра тишина пред зазорување.

Бледнее осамениот Млечен Пат.

Низ темните прозорци на куќите, светкаат румените одблесоци на огнотво печките што горат без прекин.

Мразот на реката крцка...

Февруари е...“

Го исчитав неколку пати додека стигнав до дома. Се стресував при секое читање. Морници ме лазеа по телото. Ја имав истата возбуда како кога во шесто одделение седев на трета клупа и го слушав овој текст, читан од наставничката Сузана.

Каква радост!

Вечерта зедов лист хартија и го препишав текстот.  Напишав неколку зборови како посвета, листот го здиплив на две и текстот го ставив во плик.

Кога се видов со Кристијан. Му го дадов пликот. Го отворил дури кога си отишол дома.

Ми се јави целиот среќен со зборови на благодарност. Му раскажав како го пронајдов текстот и се присетвиме на деновите од основно.

По неколку години, занимавајќи се со литературата за деца и со литературата воопшто, до мене, којзнае како дојде и таа читанка. Читанката од шесто одделение од авторките Лилјана Ефтимова и Анастасија Стојанова во која го има текстот „Февуари во степата“ од Михаил Шолхов.

Читанката не ја давам никому, а текстот, вечерва од неа го препишав, за да го споделам со вас.

Сега, кога се навратив на емоциите што ги предизвикал во мене текстот и на силината на зборовите од наставничката што го прераскажувала и објаснувала овој текст, уште посериозно и посилно ја сфаќам важноста и одговорнсота која треба да се има кога нешто му се пренесува и претставува на малиот читател.

Филип Димкоски